Umowy wspólników
Co to jest umowa wspólników?
Umowa wspólników jest prawnie wiążącą umową pomiędzy wspólnikami spółki. Może być zawarta między wszystkimi wspólnikami lub wybranymi spośród nich. W szczególnych okolicznościach może ona również obejmować strony niebędące udziałowcami.
W umowie określa się ich prawa, przywileje, ochronę i obowiązki. Pomaga to zabezpieczyć inwestycje, a także zapewnić bezpieczeństwo relacji między udziałowcami i sprawne funkcjonowanie przedsiębiorstwa.
Kiedy stosuje się umowę wspólników?
Ten rodzaj umowy jest całkowicie opcjonalny i może być wprowadzony na każdym etapie fukcjonowania przedsiębiorstwa. Zazwyczaj zaleca się ją w przypadku, gdy w przedsiębiorstwie jest więcej niż jeden wspólnik – w ten sposób chroni się prawa wspólników mniejszościowych.
Kiedy należy zawrzeć umowę wspólników?
Dobrym pomysłem jest wprowadzenie prostej umowy wspólników, jeśli chcemy:
- Jasno określić prawa każdego wspólnika
- Zarządzać obowiązkowym zbyciem udziałów
- Upewnić się, że udziałowcy nie mogą zapobiec sprzedaży firmy
- Wzmocnić uprawnienia i ochronę udziałowców mniejszościowych
- Wprowadzić skuteczny proces rozwiązywania sporów
- Kierować zarządem spółki
- Powiązać posiadania udziałów/akcji z zatrudnieniem
- Zapewnić prywatność w zakresie funkcjonowania firmy (ponieważ nie ma potrzeby składania dokumentów w Rejestrze Firm (Companies House)
Dlaczego warto zawierać umowy wspólników?
Najważniejszym powodem zawarcia umowy dotyczącej praw wspólników jest zapewnienie pełnej jasności i pewności co do tego, co każda ze stron może, a czego nie może zrobić. Gwarantuje to, że decyzje będą podejmowane przy pełnym konsensusie i niezbędnej dyskusji.
Dzięki umowie doskonale widać, jakie prawa przysługują wspólnikom, w jaki sposób emitowane są akcje i udziały oraz jak rozstrzygane są spory. Ponadto sam proces negocjowania umowy pozwala każdemu wspólnikowi lepiej zrozumieć cele i kierunek działania pozostałych wspólników, a także całego przedsiębiorstwa.
Jakie wyróżnia się rodzaje umów wspólników?
Podstawowym rodzajem umowy jest ogólna umowa wspólników. Jest ona uważana za umowę handlową między wspólnikami i podlega postanowieniom statutu i regulaminów spółki. Nie wymaga się, aby zawierała ona szczegółowe klauzule, dlatego wszystkie zawarte w niej regulacje są dostosowywane do potrzeb zaangażowanych stron.
Co się dzieje, gdy umowa wspólników zostanie naruszona?
W niefortunnej sytuacji, gdy doszło do naruszenia umowy, dostępne są różne środki zaradcze. Umowa jest przecież prawnie wiążąca. Najczęściej stosowane są następujące środki zaradcze:
- Strona niewinna ma możliwość zakończenia lub potwierdzenia umowy.
- Strona niewinna może potencjalnie odzyskać odszkodowanie, jeśli w wyniku naruszenia umowy poniosła stratę. Należy jednak pamiętać, że mogą one być trudne do oszacowania.
- Istnieje możliwość wydania nakazu sądowego, aby zmusić stronę, która naruszyła umowę, do wykonywania obowiązków określonych w umowie.
- Strona niewinna może wystąpić o wydanie nakazu sądowego, aby zapobiec grożącemu naruszeniu.
Ochrona praw wspólnika
W jaki sposób umowa wspólników pomaga wspólnikowi mniejszościowemu?
Umowa może potencjalnie działać na korzyść wspólnika mniejszościowego. Ponieważ może ona zastąpić zarówno ustawę o spółkach, jak i statut spółki, wspólnik mniejszościowy może uzyskać więcej praw do całości lub części dywidendy, a także do głosowania lub kapitału.
Ponadto, w umowach tych często występuje Klauzula „Tag Along”. Uprawnia ono wspólnika mniejszościowego do zakazania sprzedaży 50,1% udziałów – chyba że wcześniej zostanie złożona podobna oferta na 49,9% udziałów.
Skoro nie ma takiego obowiązku prawnego, dlaczego powinniśmy zawierać umowy wspólników?
Chociaż nie ma prawnego wymogu zawierania tego rodzaju umowy, wiele osób decyduje się na jej zawarcie. Umowa wspólników może zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia nieporozumień między wspólnikami, a także chronić ich interesy i prawa w przypadku wystąpienia jakichkolwiek problemów.
Czy umowa wspólników jest mi naprawdę potrzebna?
Posiadanie takiej umowy przynosi wiele korzyści, w dłuższej perspektywie może ona zaoszczędzić sporo czasu i pieniędzy. Umowa wspólników małej firmy, w której wszyscy znają swoje prawa, pomoże uniknąć ewentualnych sporów.
Jakie problemy mogą się pojawić, jeśli nie ma się umowy wspólników?
Oprócz sporów, brak takiej umowy może być przyczyną wielu problemów, takich jak:
- Mniejszościowi udziałowcy mogą uniemożliwić sprzedaż firmy.
- Pracownicy lub dyrektorzy, którzy posiadają udziały, mogą odejść z firmy i nadal utrzymywać swoje udziały, zmniejszając zyski pozostałych udziałowców.
- Odchodzący udziałowcy mogą zabrać ze sobą całą wiedzę, klientów i zdobyte kontakty handlowe, co dałoby im dobrą pozycję do założenia rentownej firmy konkurencyjnej.
- Jeśli w spółce są tylko dwie osoby lub firmy i mają one równe udziały w głosach, może dojść do impasu, jeśli nie będą w stanie dojść do porozumienia. Bez umowy wspólników żadna ze stron nie będzie miała kontroli nad przedsiębiorstwem.
Ważne zapisy w umowie wspólników
Do najważniejszych zapisów standardowej umowy wspólników należą :
- Okoliczności, w których konieczna jest jednomyślność przy podejmowaniu ważnych decyzji
- Ograniczenia w posiadaniu udziałów, w tym sytuacje, w których zbycie udziałów jest zabronione, procedurę zbycia oraz sposób ustalania wartości godziwej.
- Wszelkie spory, które powinny być rozstrzygane w drodze alternatywnych metod rozwiązywania sporów, a nie postępowania sądowego
- Strategia wejścia i wyjścia dla udziałowców – np. prawa do wykupu (lub ich brak) określonych członków
- Sposoby rozwiązywania sytuacji impasu – w tym specjalny proces decyzyjny zapewniający skuteczne rozwiązywanie takich sytuacji.
Co sprawia, że umowy wspólników są kompletne?
Na liście kontrolnej przy sporządzaniu umowy wspólników powinny znaleźć się następujące elementy:
- Okres obowiązywania umowy
- Struktura spółki – w tym sposób podziału kapitału zakładowego oraz kategorie udziałów dla każdego wspólnika.
- Rodzaje udziałów/akcji
- Prawa wspólników do rodzaju i procentu posiadanych przez nich udziałów/akcji
- Sposób podziału dywidendy
- Prawa wspólników do głosowania
- Działania, które wymagają uprzedniej zgody akcjonariuszy